enge ziekenhuisverhalen

Hier een aantal knip- en plakverhalen uit het dagboek van Maaike over haar belevenissen in het ziekenhuis.

Vandaag bij een kind het verband verwisseld van een onderbeen waar de voet van geamputeerd is. Het meisje had een maand geleden een slangebeet opgelopen. De beet was gaan infecteren. Het kind kwam pas na 17 dagen in het ziekenhuis. Ze hebben het eerst geprobeerd te behandelen met antibiotica. Er was echter een botontsteking opgetreden en de voet was niet meer te redden. Dat we aan kwamen lopen, liep ze heel dapper met een driepoot door de gang. Ik had zo met haar te doen toen we al het verband van haar onderbeen afhaalden. Ze had er zoveel pijn aan. Ben je nog maar 10 jaar en dan ben je je voet al kwijt.

Vandaag een man opgenomen die een abces had aan zijn scrotum. Dit was toch wel zo walgelijk om te zien. In het scrotum zaten verschillende gaten waar het pus zo uitdroop. Het was echt op de grens van wat ik nog aan kon zien. Hij had in een ander ziekenhuis doxycycline antibiotica gehad voor 14 dagen. Maar dat had niet geholpen. Gisteren was er pus doorgebroken. Het pus stonk verschrikkelijk en was ook allemaal op de onderzoeksbank gedropen. Het ergste is nog dat de verpleegkundige hier niet altijd even secuur zijn met schoonmaken en dan wordt zo de volgende patiënt op de onderzoeksbank gelegd. Walgelijk!!

De volgende dag
Samen met een andere arts-assistent op de kleine operatiekamer gestaan voor de incisies en drainages. Een van de patiënten was de man met het ontstoken scrotum van gisteren.
Het was echt een walgelijke klus. Om er naar te kijken is één ding, maar om er in te snijden en dan met je vinger te moeten voelen of er nog meer abcespockets zijn is een ander ding. Ooh, wat was het goor. En die stink lucht!! Het viel me mee dat ik geen kotsneigingen kreeg. Zijn eikel zat ook helemaal vastgeplakt aan de voorhuid, die ook nog moest lospeuteren. Wat kunnen de mensen hier toch gruwelijk smerig zijn.
Chirurgie kan echt een goor vak zijn. Ik dacht nu voor het eerst: “Wat doe ik hier in godsnaam. En ik sta hier nog wel uit mijn eigen vrije wil?? Ben ik gek ofzo?”

Op de OK werden de salarisstrookjes voor het personeel rond gedeeld. Ik kreeg van 1 iemand het salarisstrookje te zien. 5.670 kwacha’s per maand!! Dit is ongeveer 28 euro. Ongelooflijk. En daar moet een gezin met 3 kinderen en ook nog een bejaarde moeder van leven. Ik was compleet onthutst. Ik wist dat de mensen het niet breed hadden, maar dat het zo erg was. De OK-medewerker zei: “Yeah, every day is a struggle voor life here. We are really struggling”.

Deze dag heb ik ook gehoord hoe het nu precies met die andere twee Nederlandse chirurgen zit. Twee Nederlandse chirurgen hebben namelijk ook jaren voor dit ziekenhuis gewerkt. Zij waren als ambtenaar in loondienst bij het ministerie. Zij werkten met een Nederlands ambtenarensalaris (ambtenarensalaris, dus geen specialistensalaris) in dit ziekenhuis. Door de bezuinigingsdrift van de laatste jaren moesten er een heleboel ambtenaren uit. Deze artsen werken hier op projectbasis welke steeds verlengd werd. Echter nu werd het project dus stop gezet. De Nederlandse ambassadeur hier in Malawi heeft zich niet hard gemaakt voor deze zaak. Wat bv. de ambassadeur in Zambia wel heeft gedaan. Die Nederlandse artsen die daar werken kunnen wel aan blijven. Deze Nederlandse artsen willen niet tegen een lokaal salaris werken. Wat ik me heel goed kan voorstellen. Voor een paar honderd euro per maand ga je hier geen jaren lang aan de gang. Deze artsen willen natuurlijk wel gewoon westers eten kunnen eten en geen mieliepap, mais en enge brouwsels. Ook willen ze natuurlijk een auto kunnen rijden en dat redt je echt allemaal niet met een lokaal salaris. Daarnaast is het gewoon knap dat ze hier jarenlang willen werken in deze uitzichtloze wanorde. Samen met de professor hadden deze drie artsen alles hier redelijk goed op de rit gezet. Ze hadden bijna officiële opleidingsplekken binnen. Dus dat ze officieel specialisten mogen opleiden. Nu gebeurt dat ook wel, maar op de onofficiële manier. Alles wat hier dus opgebouwd is aan opleidingsstructuur is nu dus bijna in 1x verdwenen. Dood en doodzonde. Want het is gewoon zo’n goede manier van ontwikkelingshulp. Je moet de mensen hier opleiden zodat ze het zelf kunnen, dat ze geen hulp meer nodig hebben van buitenaf. Maar dat gaat nu dus allemaal niet meer door. Deze twee Nederlandse artsen zijn hier vrij plotseling weggeraakt en daar is nog geen vervanging voor. Alleen de professor is er nog en een algemene chirurg uit Kameroen, die verrekte slecht engels praat (maar wel een goede chirurg is). Aankomende donderdag gaat de professor met een maand op vakantie, dus dan staat de chirurg uit Kameroen er helemaal alleen voor. Er komt over een aantal weken hier nog wel een Schotse chirurg werken voor een jaar. Verder werken er hier nog wel 2 orthopeden.

25 juli
Vandaag heb ik mijn presentatie gehouden over de Physician Assistant in the Netherlands voor alle chirurgen, arts-assistenten en medische studenten. In het Engels dus. Emma, een engels meisje uit de lodge waar we blijven heeft me nog geholpen met de zinsopbouw van bepaalde zinnen. De presentatie ging erg goed en aan het eind werden er nog behoorlijk wat vragen gesteld door de chirurgen. Na de presentatie dankte Dr. Borgstein mij nog uitgebreid voor de giften die we hebben gedoneerd aan het ziekenhuis (het verband, antibiotica en brandwondenzalf). Ik vond het leuk dat hij daar nog even op terug kwam.

Verder heb ik deze dag aan een chirurg-in-opleiding enkele echografie vaardigheden geleerd. Daar krijgen ze hier namelijk nauwelijks onderwijs in, terwijl wel van ze verwacht wordt dat ze het kunnen.
Iedere dag oefen ik nu met hem een half uur tot een uur in de echografie kamer.

Zaterdag 28 juli 2007
Vandaag een afschuwelijke dag gehad. Het begon al bij de hand-over meeting. Daar hoorde ik dat de man die ik gisteren opgenomen had samen met de arts-assistent overleden was. Het was een man van 42 jaar die 3 weken geleden van een dak was afgevallen van 3 meter hoog. Hij was dakbedekker geweest. Hij had in een privekliniek antibiotica en pijnstillers gehad. Sinds 10 dagen kon hij niet meer plassen. Zeer opmerkelijk, want dan moet je blaas zo’n beetje uitelkaar knallen. Maar dat was zijn verhaal. Bij lichamelijk onderzoek bleek hij een zwakke pols van 82 te hebben, een schrikbarend lage bloedruk: 64/42 en een oppervlakkige ademhaling van 32 per minuut. De man was dus gewoon in shock. Waarschijnlijk een septische, want we hadden een katheter ingebracht en daar bleek eerst gewone urine uit te komen gevolgd door pus. We vroegen bloedonderzoek voor de man aan, een boven- en onderbuik echogram en thorax foto’s. Het was toen inmiddels al half 5 geweest, dus in de overdracht droegen we de man over aan de leerling-chirurg. Ik was er vanuit gegaan dat de leerling-chirurg wel de echogram zou maken. Dat is dus niet gebeurd. Ik vroeg waarom niet. Bleek hij het niet te kunnen……..Als hij dat nou gelijk gisteren had gezegd, dan had ik het nog kunnen doen. Niet dat dat dan de redding voor de man was geweest. Maar ik denk dat de man een gescheurde nierkapsel heeft gehad en dat is uiteindelijk gaan ontsteken. Nou met een eventuele spoedoperatie zou je die nier er uitgehaald kunnen hebben en dan had hij het misschien wel gered. Met die ene arts heb ik dus ook afgesproken dat ik hem echografie-les ga geven.
Hierna gingen we de visiste-ronde lopen op de verpleegafdeling. Er lag een man met een blinde darmontsteking die vandaag als eerste geopereerd moest worden. Hierna naar een kindje van 3 dagen gekeken die anusatresie (geen anus hebben) had. Die moest ook voor spoed- OK. Moeder van 16 jaar was echter borstvoeding aan het geven. Dat mag niet, want het kindje moet nuchter zijn en de ontlasting kan de darmen niet uit. Moeder had echter helemaal geen scholing genoten en snapte nergens iets van. De echte chirurg was inmiddels gearriveerd om ook even mee te kijken. De röntgenfoto’s die gemaakt waren, waren niet genoeg van de zijkant genomen dus er was volgens hem niets over te zeggen. Aan de hand van deze foto’s kon er niet geopereerd worden. Ik ben toen met moeder en kind naar de röntgenafdeling gegaan om een nieuwe foto te maken.
Dat ik met moeder en kind naar de röntgenafdeling liep, zag ik allemaal mensen voorbij rennen met brancards en hevig bloedende mensen erop. Tegen beter weten in dacht ik nog: “Ik hoop dat die niet voor ons zijn”. Dat ik echter terug kwam met de röntgenfoto’s lagen alle operatiekamers vol met gewonde mensen. Ik wist niet wat ik zag. Een ongeluk met een mini-busje. Snel mijn Ok-kleding aangedaan en naar de eerste OK gelopen. Daar was net de leerling-chirurg een groot verband van de patiënt zijn hoofd aan het afhalen. Ik schrok me lam wat ik toen zag. Zijn schedel lag open en zijn hersens puilde er uit. De leerling-chirurg moest onderzoeken hoe erg de schedel precies open lag. Hij met zijn hand overal voelen. Toen wilde de echte chirurg dat ik ook ging voelen. “Daar leer je van!”. Nou, ik heb even gevoeld maar ik voelde allemaal scherpe puntjes van het versplinterde bot. Ik dacht: “Amehoela ik ga niet verder voelen. Zometeen prikt het door mijn handschoen heen en snijd ik me zelf er aan. Heb ik nog een snijincident ook en kan ik aan de PEP-kuur”. (post-exposure profylaxe, kuur na b.v. een prikaccident aan een naald en je mogelijk HIV opgelopen kan hebben). Deze patiënt was echter niet meer te helpen. De chirurg: “Don’t waste anymore time on him, we can’t do anything for him, next please!!” Die man er dus af en de volgende patiënt werd op tafel gelegd. Ondertussen was de chirurg verder gelopen naar de tweede OK, daar lag een man met een voet waar de drie kleinste tenen half afhingen. Van de chirurg moesten die geamputeerd worden. In NL zou de plastische chirurg nog een poging doen om dat enigszins te fiksen. Maar daar was hier geen tijd voor, teveel patiënten die nog zouden komen. De man zijn arm was ook gebroken en hij had allemaal snijwonden op zijn hoofdhuid en gezicht. Ik werd aan het hoofdeinde gezet en moest controleren op schedelfracturen en alles dicht hechten. De man had een lichte depressiefractuur van 3 mm. Dus dat was nog redelijk. Iemand anders stond de arm in te gipsen en een leerlingorthopeed stond de tenen te amputeren. Gekkenhuis. Echt absurd.
Hierna kwam er een vrouw op tafel met naar het scheen alleen een aantal snijwonden in het gezicht. Ze had echter behoorlijke bloeduitstortingen in haar gezicht. Haar hele gezicht was opgezwollen. Ik had eerst nog een katheter bij haar ingebracht, want ze was al behoorlijk opgevuld. Ik heb daarna eerst wat bloed opgezogen om de zwellingen wat af te laten nemen. Ik kreeg toen ook meer ruimte om haar gezicht te kunnen palperen. Ik deed dat en toen voelde ik bij haar voorhoofd een behoorlijke depressiefractuur. Ik ging met mijn vinger gewoon een kuiltje in. Dat ik dat voelde, ging bij mij het licht een beetje uit. Ik werd duizelig en voelde het bloed uit me gezicht vandaan trekken. Ik kon nog net zeggen: “I’m getting dizzy , I’m going to faint.” De anesthesist wist me snel naar een stoel te slepen. Ik was net niet onderuit gegaan. Ik kreeg koud water uit een heel smerig bekertje te drinken. Ik heb het maar opgedronken. Na 5 minuten kreeg ik weer wat kleur op mijn gezicht. Er was net daarvoor toevallig een arts-assistent binnen komen lopen dus die had de patiënt overgenomen. Maar goed ook, deze vrouw wilde ik gewoon niet verder meer behandelen. Ik ben vervolgens maar doorgelopen naar de volgende OK. Daar lag ook een man met allerlei snijwonden in het gezicht. Ook weer een schedelfractuur. Nu kon ik er gelukkig wel tegen. Ook de man zijn gezicht gehecht en de grote snee op zijn hoofdhuid. Deze man had zijn linker bovenbeen op drie plaatsen gebroken en zijn linker knie was aan gruzelementen. Hij lag er toch vreemd bij met zijn benen. Terwijl ik zijn hoofd aan het hechten was, deed de orthopeed zijn benen.
Op alle patiënten papieren stond “unknown patient”. Echt erg dat niemand weet wie je bent. Alle patiënten waren buiten westen dus ze konden het zelf ook niet vertellen.
Nou en zo ging het een tijdje door totdat we zes patiënten hadden gehad. Ik dacht dat we toen klaar waren en heb mij toen omgekleed om te gaan kijken op de verpleegafdeling. Kom ik daar aan. Blijkt de halve verpleegafdeling 5B vol te liggen met allerlei slachtoffers uit het minibusje. Ik dacht echt: “Waar komt dit allemaal vandaan.” Ik stond er met ongeloof naar te kijken. Ik tegen de arts-assistent: “Waarom worden ze niet doorgestuurd naar de OK. En hoeveel zijn het er eigenlijk.” De arts-assistent: “Ik wist niet dat jullie al weer nieuwe konden hebben. En hoeveel het er zijn weet ik ook niet er blijven nieuwe mensen binnen gebracht worden.” Al die communicatie gaat ook allemaal zo knullig.
Ik ben weer terug gegaan naar de OK en heb daar de hele verdere middag en avond mensen staan hechten aan hun hoofd, armen en benen. De een na de ander, gelukkig wel afnemend in ernst. Om een uur of vier hoorde ik van de begeleider van één van de patiënten de ware toedracht van het ongeval. Er wilde een minibusje een vrachtwagen inhalen en toen kwam er net een ander mini-busje tegenmoet. Die zijn toen boven op elkaar geknald. Ook de vrachtwagen was er bij betrokken. Daar is de chauffeur van overleden. In totaal waren er twaalf doden. Ik weet nu nog steeds niet hoeveel mensen er het ziekenhuis waren binnen gedragen. Ik schat zo’n stuk of 16.
Er was ook veels te kort OK personeel. Ik moest heel vaak alles zonder assistentie doen. Een keer had een patiënt een begeleider bij zich die redelijk adequaat was. Zij werkte zelf op een health-center en sprak Engels. Die heeft me toen enorm geholpen. De patiënt die ze begeleidde had behoorlijk veel verwondingen, dus dat was fijn dat ik toen goede assistentie had.
Om kwart voor 5 stak een orthopeed zijn hoofd om de hoek van de deur. Hij vroeg aan mij waarom hij niet eerder gebeld was. Ik: “Ik weet het niet, ik sta hier alleen maar aan de lopende band mensen te hechten, dat is mijn verantwoording niet”. Dat is ook zo iets ongelooflijks. Ze hebben hier ook niet zoiets van een rampenplan en dat dan gelijk alle artsen en arts-assistenten opgebeld worden. Ook de patiënten worden niet verdeeld over meerdere ziekenhuizen ofzo. Nee, alles naar het academische ziekenhuis.
De professor is afgelopen donderdag met vakantie gegaan en aangezien de andere twee Nederlandse chirurgen er niet meer zijn, is alleen die ene chirurg uit Kameroen nog over als algemene chirurg. Die heeft nu dus een maand lang in theorie elke dag dienst. De hele dag was dus alleen de leerling-algemene chirurg er, een arts-assistent, 1 orthopeed en een leerling-orthopeed en ik, en af en toe kwam de chirurg uit Kameroen op de OK opduiken. Maar hij heeft wel de eerste inventarisaties gedaan en ingedeeld wie als eerste naar OK moest. Ik heb hem alleen nooit zien opereren. Dat vond ik dus wel vreemd. Hij heeft nog wel het kindje met anus-atresie gedaan. Maar ja, als je op OK sta dan weet je toch niet wat er allemaal nog meer af speelt in het ziekenhuis.
Om 5 uur liep op eens al het OK-personeel weg. Daar kan ik ook niet bij. Is het woestdruk peren ze hem gewoon. Gelukkig kwam na een kwartier wel de nieuwe dienst te voorschijn, maar in NL zouden ze door hebben gewerkt in zo’n crisis-situatie. De chirurgie arts-assistent bleek achteraf (hoorde ik de volgende dag pas) om half 1ook naar huis te zijn gegaan. Dan is hun dienst af en dan gaan ze gewoon. Maakt niet uit of er mensen half dood gaan. Dat is dan opeens hun verantwoording niet meer.
Eén keer werd ik ook zo nog van de OK afgeplukt, omdat ik een buik-echogram moest maken. Niemand anders in het ziekenhuis kon het. Gelukkig had de man geen scheur in lever, milt of nier.
Om 8 uur s’avonds was Marco nog eten voor me komen brengen op de OK. Die was meteen maar weer weg gegaan. Die kon het niet aanzien.
Om half 10 heb ik afgezwaaid, ik kon bijna niet meer op mijn benen staan. Ik had bijna 12 uur lang mensen gehecht. Mijn handen waren helemaal verweekt van het zweten in de dubbele handschoenen. In verband met HIV-gevaar heeft iedereen dubbele aan. Ik heb denk ik wel 50 paar aangehad over de hele dag heen. Ook het hechtdraad was op. Ik heb met allerlei verschillende draden staan hechten.
Dat ik weg liep was het gewoon een groot slagveld. Overal lag troep. De leerlingchirurg was toen net begonnen met de man met blinde darmontsteking. Die had hij achteraf gewoon gisteren meteen al moeten opereren, maar daar had hij gisteravond om 7 uur geen zin meer in gehad. Nou, nu een zware dag en om half 10 s’avonds sta je hem alsnog te opereren. Ze kunnen hier ook alles zo lekker doorschuiven naar de volgende dag. Je moet gewoon zorgen dat je werk af is, je weet nooit wat de volgende dag je brengt.
Dat ik weg ging, liep ik nog even langs de verpleegafdeling. Ik struikelde eerst al over alle familieleden die onder de bedden van de patiënten lagen te slapen. Ik moest moeite doen om over iedereen heen te kunnen stappen. Dat ik de bedden langs ging, bleken er nog steeds mensen te liggen waar niets mee gebeurd was. Er lagen twee mannen die botbreuken aan de benen hadden. Ik kan daar echter niets mee. Dus ik ben weggegaan. Dat is voor de orthopeden en niet mijn verantwoording. Dat is toch wat heb je om 9 uur s’ochtends een ongeluk en om 10 s’avonds is er nog niets met je gebeurd. Alleen een infuusje in je arm en pijnstilling.
Ik zag ook nog de man liggen waar de hersenen van uit zijn schedel puilde. Ik schrok ervan. Ik dacht dat die al wel overleden zou zijn. Maar hij bleek nog helemaal zelfstandig te ademen. Nou, dan is het dus gewoon wachten totdat hij een hersenvliesontsteking krijgt en daar aan overlijdt.
Ook zaten er bij de verpleegafdelingen allemaal nog mensen te wachten op een bankje die voor de normale klachten kwamen, zoals een abces draineren. Maar daar was die dag geen tijd voor geweest. Al die mensen blijven dus gewoon zitten. Ongelooflijk. Geen dokter of verpleegkundige die zegt: “Gaan jullie maar naar huis, er is een groot ongeluk gebeurd, jullie worden morgen pas geholpen.” En de mensen zelf vragen ook nergens naar.

Marco heeft mij als een halve zombie weer opgehaald uit het ziekenhuis. Die heeft thuis nog een soepje voor me gemaakt, terwijl ik onder de douche stond. Na de soep direct te bed gegaan. Ik kon niet meer, wat een shockerende dag. Gedurende de dag ben je gewoon druk in de weer en heb je niet erg in de gaten hoe verschrikkelijk het allemaal is wat je ziet. Maar zo gauw er dan even een moment rust is dan begin je dat langzaamaan te beseffen. Ik heb nog nooit zoiets ergs gezien. Vooral trauma chirurgie heb ik nog nooit meegemaakt en vandaag zat ik er compleet midden in.

Ik had echter een erg onrustige nacht gehad. Ik heb alleen maar over het ziekenhuis en al die patiënten zitten dromen. Volgens Marco was ik aldoor in mijn slaap aan het praten geweest.

Maandag 30 juli
Bij de overdracht was iedereen een beetje in bedrukte stemming. Het grote ongeluk had er bij iedereen wel in gehakt. Na de overdracht samen met de orthopeed de hele morgen visite gelopen over de orthopedie-afdeling, want daar liggen de meeste patiënten van het grote auto-ongeval. Alle patiënten hebben namelijk zo’n beetje wel botbreuken. Ik vond het nog weer vrij indrukwekkend om al die patiënten zo in puin te zien liggen. Sommigen echter erg optimistisch. Die waren erg blij dat ze nog leefden. Veel patiënten hebben allemaal ongeveer dezelfde verwondingen. Snijwonden aan het hoofd en gezicht, heupen die uit de kom zijn geschoten, bovenbenen die op 3 plekken verbrijzeld zijn en verbrijzelde knieën. De röntgenfoto’s waren afschuwelijk om te zien. De orthopeed kreunde en steunde er af en toe van. “Hoe ga ik dit in godsnaam allemaal weer aan elkaar vast krijgen?”, zuchtte hij dan.